پرسش:

درباره ی جریان های چپ بعد از انقلاب توضیح دهید ؟

پاسخ:

 در رابطه با سوال مطرح شده،نکته ای که دارای ابهام است، اینکه معلوم نیست منظور از جریان چپ، جریان  چپ خارج از نظام جمهوری اسلامی است یا جریان چپ درون نظام که همان گروههایی از جمله مجمع روحانیون واصلاح طلبان و مشارکتی ها ( اصلاح طلبان بعدی )است .

 در رابطه با جریانهای چپ بعد از انقلاب در داخل نظام جمهوری اسلامی باید گفت: این جریان از اول انقلاب با عناوین مختلف و گروه بندیهای متعدد مطرح شده است که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
چپ سنتی( خط امامی): این جریان منسوب به خط امام و جریان دولت میرحسین موسوی و جریان حاکم در دولت در سال های 68-1360 است که مجلس سوم را در اختیار داشت. این جریان منسوب به جریان چپ(چپ سنتی) در ادبیات سیاسی شناخته می شود. محوریت مجمع روحانیون مبارز(1367)، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی(1370)، انجمن های اسلامی دانشجویان، معلمان، مدرسین، پزشکان، مهندسان، فرهنگیان و ... در این جریان قرار می گیرند. دفتر تحکیم وحدت(در دوره های 1367-1360) معروف ترین جریان خط امام در ادبیات سیاسی شناخته می شود. جریان اشغال سفارتخانه آمریکا(لانه جاسوسی) جریان دانشجویان پیرو خط امام و ... از دیگر ویژگی های این جریان محسوب می شود. جریان خط امامی یا چپ سنتی(ارزشی) در دهه 60 در حاکمیت و حکومت حضور داشت اما در دهه 70(76-68) کم کم در حاشیه قدرت قرار گرفت. موسوی خویینی ها،‌ مهدی کروبی، محمد خاتمی، محتشمی، بهزاد نبوی و ... معروف ترین چهره های این جریان بوده و مهدی کروبی،‌ موسوی خوئینی ها، محتشی و ... به عنوان رهبران و پدران معنوی این جریان شناخته می شدند. روزنامه های سلام(1369)، بیان(1369)، هفته نامه عصر ما و ... به عنوان شاخه مطبوعاتی و سخنگویی این جریان را به عهده داشت.
چپ مدرن : اصطلاح چپ مدرن تعریف مشخصی ندارد و در جامعه ایرانی به گروه های مختلف و حتی متعارضی اطلاق می شود. این جریان در مقابل چپ سنتی(ارزشی) قرار دارد و با ویژگی های ذیل شناخته می شود: جریان چپ مدرن، بازآفرین اندیشه چپ رادیکالی و اصلاح ، تغییر، تحول و استحاله چپ قدیم یا سنتی محسوب می شود، چپ مدرن یا جدید به جریان های تحت عنوان حزب الله اطلاق می شده است. انجمن های اسلامی دانشجویی،‌ عدالت خواه و مستقل و انشعابی های از دفتر تحکیم وحدت از سال های 75-65، و برخی جریان های دیگر.(ر.ک: جناح بندی سیاسی در ایران، سعید برزین ص58-55-95 و نیز جناح های سیاسی در ایران امروز ص39-23) این جریان هیچ گاه در قدرت و حاکمیت(دولت، مجلس، قوه قضائیه) حضور نداشت و معمولا به عنوان جریان انتقادی شناخته می شده است. این جریان رهبر یا رهبران یا پدر معنوی ندارد. مهمترین ویژگی چپ مدرن تأکید بر عدالت و انتقاد از دولت ها معروف است.(برخی پیدایش جریان دوم خرداد و حزب مشارکت را چپ نو یا مدرن می نامند! ر.ک: ص135. اطلاعاتی درباره احزاب و جناح های سیاسی ...).و. چپ سنتی در این زمینه به خط امامی مراجعه شود. این تقسیم بندی ها(صحیح یا غلط) متعلق به سال های 76-1370 است.
بعد از تحولات دوم خرداد این اصطلاحات از ادبیات سیاسی حذف و تقسیم بندی دو گانه ای بنام دوم خرداد و مخالفان آن و بعدها به اصلاح طلبان و مخالفان اصلاحات(محافظه کاران) تغییر یافت. بعد از تحولات سوم تیر(1384) تقسیم بندی جدیدی به نام اصول گرایان و اصلاح طلبان در ادبیات سیاسی رایج شده است.
از مهمترین گروههای اصلاح طلب می توان به تشکل های زیر اشاره نمود؛
- مجمع روحانیون مبارز , دبیر کل: مهدی کروبی، موسوی خویینی ها و سید محمد خاتمی
- سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی , دبیر کل: محمد سلامتی وبهزاد نبوی
- حزب کارگزاران سازندگی , دبیر کل :غلامحسین کرباسچی
- جبهه مشارکت ایران اسلامی , دبیر کل :محسن میر دامادی محمد رضا خاتمی ومجموعه انجمن های اسلامی فرهنگیان؛دانشجویان ؛ کارگران ؛ معلمان و.....
نکته قابل توجه اینکه سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و جبهه مشارکت بخاطر داشتن تخلفات قانونی در فروردین ماه 89 توقیف , ممنوع شدند.
مهم ترین دیدگاههای جریانهای چپ و جبهه اصلاح طلب عبارتند از : پیگیری اصلاحات در کشور در عرصه های مختلف ، گسترش آزادی های مدنی و مشارکت مردمی وتلاش برای تامین حداکثر حقوق شهروندی مردم و در عرصه سیاست خارجی ارتقاء جایگاه کشور در سطح جهانی و پیشبرد اهداف و منافع ملی در سایه گفتگو و پرهیز از برخورد مستقیم با قدرتهای بزرگ .
منابع :
در رابطه با جریان های سیاسی و آشنایی با احزاب و جناح های سیاسی کشور مطالعه منابع و کتابهای زیر مفید خواهد بود:
- جریان شناسی سیاسی در ایران ، علی دارابی ، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی .
- جریان شناسی سیاسی/نویسنده حسین عبد اللهی فر ، پایگاه اینترنتی بصیرت.
- جریان شناسی و غرب شناسی،مرکز تحقیقات سپاه ، سایت طوبی.
- تحسین شناسنامه احزاب سیاسی ایران، محمدرضا ناظری.
- واژه آرا شناسایی سازمان ها و تشکل های احزاب سیاسی ایران، وزارت کشور .
- تحلیلی بر جریان ها و جناح های سیاسی در ایران معاصر، محمد رضا حسین زاده، نشر نیکتا.
- جناح ها و احزاب سیاسی در ایران، حجتی .
- جریان شناسی سیاسی-http://layali.parsiblog.com/