پرسش از شما :

 قطب دراویش در ایران کیست؟ آیا وی تحصیلات حوزوی دارد؟

   پاسخ از ما:

  گروهها و فرقه های متعددی تحت عنوان دراویش یا صوفیان یا فرقه های صوفی و درویشی در ایران و جهان وجود دارد که دراین باره نکات زیر قابل توجه است:

1-برخی از آنها خود را صوفی و برخی از آنها خود را دراویش می دانند .چه صوفیان و چه دراویش با عرفا و دنیای عرفان (نظری و عملی )متفاوت هستند که متاسفانه در گفتارها و نوشتارها به غلط دراویش و صوفیه را در کنار عرفان و عرفا قرار می دهند .  

 2-تعداد و آمار دقیقی ازاین گروهها وجود ندارد برخی آنها اصلا وجود خارجی ندارند و تنها نامی ازآنها در منابع تاریخی و فرق و مذاهب وجود دارد . برخی آز آنها اسامی تکراری به اعتبار رهبر یا رهبران آن هستند و الا تفاوتی با یکدیگر ندارند . .مثلا اسامی گروههای زیر را از دراویش و صوفی ها می دانند . اکبریه • گنابادی • اویسیه • بدویه/احمدیه • بکتاشیه • پیرجمالیه • تیجانیه • جنیدیه • چشتیه • حروفیه • حکمیه • حلمانیه • حیدریه • خاکسار (جلالی، معصوم‌علیشاهی، نورائی، عجم) • خرازیه • خفیفه • دسوقیه • رفاعیه • سباریه • سبلیه • سهروردیه (جمالیه، جلالیه (تصوف)، زینبیه، خلوئیه، روشنیه) • سهلیه • سیاریه • شاذلیه (جوهریه، وفاذیه، هاشمیه، عفیفه، قاسمیه) • شطاریه • صفویه • طیفوریه • فارسیه • قادریه (بریلویه، کسنزانی) • کبرویه (ذهبیه/رضویه) • محاسبیه • ملامتیه/قصاریه (قلندریه) • مولویه (ارشادیه، پوست‌نشینان) • نعمت‌اللهی • نقشبندیه • نقطویه • نوربخشیه • نوریه • یسیویه و.... 

 3   -این گروهها تضادهای جدی عقیدتی ،رفتاری ،ساختاری ،اداری و فرقه ایی با یکدیگر دارند مثلا : مسلمان - ملحد ، شیعه-سنی ،شیطان پرست - مخالف شیطان ،سیاسی- غیر سیاسی ،لاابالی-معتقد،لائیک- سکولار-دین دار،و.....هستند. 

 4 -گروههای صوفی و دراویش ذاتا خواستگاه صوفی ،تصوف و تسنن دارند و خواستگاه اصلی آنها دنیای اهل سنت و حکومت عثمانی (ترکیه کنونی )است اما از همان ابتدا در دنیای تشیع نیز رشد و نمو نمودند .در حال حاضر نیز اکثر دراویش و صوفیان از دنیای اهل سنت هستند و در ترکیه ،مراکش ،مغرب ، تونس ،یمن،عراق ،سوریه ،لبنان ، وایران و....حتی آمریکا و اروپا و.... حضور دارند . در حال حاضر در حدود 15گروه دراویش و گروهای صوفی در ایران وجود دارد که بیش از 2/3آنها از برادران اهل سنت هستند . 

 5-رابطه گروههای مختلف دراویش و صوفیان با حکومت پهلوی و جمهوری اسلامی ایران متفاوت و متعارض بوده است . 

 6-اکثر رهبران دراویش ثروتمندانی هستند که در خارج از ایران (فرانسه ،آلمان،انگلستان،آمریکا ،سوئد ،سوییس،و...)زندگی می کنند.

 7-از اصلی ترین آموزه صوفیان و دراویش عدم دخالت در حکومت و سیاست است اما این گروهها گاهی اوقات آنقدر در سیاست و حکومت دخالت دارند که به تحکیم یک رژیم (رژیم پهلوی )می انجامد یا گرفتار اپوزیسیون و شورش علیه یک حکومت می شوند (مثل دراویش گنابادی و دخالت در انتخابات و حمایت از آقای کروبی در انتخابات و دخالت در حوادث پس از انتخابات واعلامیه های متعدد بر علیه نظام و به تبع بلوا و آشوب و حوادث خرم آباد ،بروجرد ، قم ،کرج و........)و دستگیری و زندانی شدن رهبران آنها و...باقی قضایا 

 8- رهبران دراویش و اقطاب آنها در حال حاضر- گرچه دکتر و مهندس و تحصیلکرده داخل و خارج هستند -اما متاسفانه نه تنها تحصیلات حوزوی و دینی ندارند که حتی کمترین بهره و تحصیلانت دینی و مذهبی و متون کهن ادبی وعرفانی برخوردارند و حتی متاسفانه قادر به خواند قرآن و روایت و متون عربی نیستند در حالی که ، متون کهن قدما از عرفا و دراویش و متصوفه پر است از تفسیر قرآن و روایات و احادیث و ادبیات کهن فارسی و عربی . 

 9- در خلاصه کلام دراویش و متصوفه امروزه مترسکی بیش نیستند که سازمانهای جاسوسی آمریکا و انگلستان مستقیم یا غیر مستقیم به استحاله و انحراف آنها نقش اساسی داشته اند و خواهند داشت .

در حال حاضر قطب دراویش (گنابادی) در ایران را فردی به نام نور علی تابنده (زاده: 21 مهر ماه 1306 بیدخت گناباد)فرزند محمد حسن تابنده صالح علیشاه، به عهده دارد . اوکه پس از برادرش سطان حسین ملقب به رضا علیشاه و پسر برادرش یعنی علی تابنده معروف به محبوب علیشاه به عنوان قطب سی و نهم سلسله نعمت اللهی سلطانعلیشاهی گنابادی رسید. نور علی تابنده تحصیلات رسمی حوزوی ندارد ، گرچه ادعا می کند مطالعاتی در زمینه معارف اسلامی داشته! و در خانواده و از برادرش در این زمینه مطالبی را آموخته است! اما از نظر دانشگاهی تحصیلات خود را تا دریافت دکترای حقوق در خارج از کشور ادامه داد. در مقطعی پس از بازگشت به کشور گرایش شدید روشنفکری پیدا کرده و دارای تفکرات لیبرالی شده و به عضویت تشکیلات «جبهه ملی» که در اول انقلاب به دلیل مخالفت صریح با لایحه قصاص توسط امام خمینی (ره) حکم به ارتداد آنها صادر شد، می شود. قطب دراویش گنابادی (نور علی تابنده ) از نیروهای ملی - مذهبی و عضو هیات امنای مقبره دکتر محمد مصدق می باشد . دلیل گرایشات روشنفکری او، از طرف خانواده اش به نوعی مخالفت با رژیم شاه تعبیر می شد، مورد مخالفت خانواده تابنده و جریان تصوف که پیوند تنگاتنگی با دربار پهلوی داشتند، واقع شد، به طوری که برادرش رضا علیشاه به عنوان قطب فرقه، فرزند خود نور علی تابنده را به عنوان جانشین خود انتخاب می کند و اعتنایی به بر ادرش نور علی نمی گذارد. وی پس از پیروزی انقلاب و تحت تأثیر تفکرات لیبرالی و به دلیل همراهی با جبهه ملی و نهضت آزادی که پرونده آنها مخصوصاً در دوران 8 ساله دفاع مقدس سیاه و تاریک است، با نظام جمهوری اسلامی نیز سر ستیز پیدا می کند، به طوری که یک بار در اوایل دهه 70 شمسی به دلیل بعضی از اقدامات، دستگیر و به اتفاق بعضی از سران نهضت آزادی مدت کوتاهی در زندان نظام اسلامی به سر برد.
نور علی تا قبل از زندان مراحل درویشی را طی نکرده بود که بعد از آزادی، در این زمان برادرش رضا علیشاه فوت می کند و قطبیت به پسرش علی تابنده ملقب به محبوب علیشاه می رسد و در این مقطع در اواسط دهه 70 محبوب علیشاه (پسر برادرش) نیز بر اثر عارضه قلبی می میرد و از قضا، قطبیت به نور علی تابنده ای که عاری از تعالیم صوفیانه و درویشی بود، می رسد!!! او هنوز به عنوان قطب این فرقه درویشی به حیات خود ادامه می دهد. وی به گواهی سوابق تحصیلاتی و خانوادگی و اقرار دروایش گنابادی، از سواد اولیه دینی نیز برخوردار نیست.