جریان شناسی سیاسی - متن کامل // محمد رضا تاجیک در گفتوگوی ویژه خ

 متن کامل // محمد رضا تاجیک در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه 2 سیما:3

اصلاحات، جریان بی‌فرجامی بود که متولد نشده مرگش فرارسید 

خبرگزاری فارس:مشاور دولت اصلاحات گفت: اصلاحات از جمله جریان‌هایی بود که هنوز متولد نشده مرگ آنها فرا ‌رسیده و نتوانستند ادامه پیدا کنند.

 به گزارش خبرنگار سیاسی باشگاه خبری فارس«توانا»، محمدرضا تاجیک رئیس سابق مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در دولت خاتمی با حضور در برنامه ویژه گفت‌وگوی خبری شبکه دو سیما به نقد و ارزیابی حوادث پس از انتخابات و اصلاحات پرداخت.

در ابتدا مرتضی حیدری مجری برنامه سوال کرد که تاریخ معاصر ایران از منظر جامعه شناختی و علمی شاهد حوادثی بود که موانعی را بر سر راه حرکت جامعه ایجاد و اغتشاشاتی را به خصوص پس از انتخابات ریاست جمهوری موجب شد، حال شما از نگاه علمی و آسیب شناسی به این موضوع چطور نگاه می‌کنید و ریشه‌های این حوادث را چطور ارزیابی می‌کنید؟

مشاور سید محمد خاتمی و میر‌حسین موسوی در پاسخ گفت: ابتدا تقدیر می‌کنم که چنین مجالی به من دادید تا راجع به چنین موضوع مهمی با مردم صحبت کنم.

<**ادامه مطلب...**>

تاجیک ادامه داد: اگر نگاهی گذرا به تاریخ معاصر بیاندازیم، می‌بینیم که همواره در پس وقایعی، جامعه ما به یک مقطع خاص تاریخی قفل شده است یا از حرکت باز ایستاده، این وقایع در بعضی مواقع جامعه ما را یک گام پس برده و موجب بحران‌هایی شده است که همواره دستی از درون و دستی از برون در آن تاثیر داشته است.

 * تدبیر معیوب و تخمین غلط عناصر داخلی

 این کارشناس مسائل استراتژیک با بیان اینکه دست درونی بیشتر از جنس تحلیل نادرست، تخمین غلط، تصمیم نابهنگام و نهایتا از جنس تدبیر معیوب است، افزود: دستی هم که از بیرون در قضایا تاثیر داشته، استکبار جهانی، قدرت‌های بزرگ خصم، ابر رسانه‌های فعال استکباری و صهیونیستی مجازی و حقیقی و همچنین دست عمال خارجی یا اپوزیسیون برانداز خارج نشین است.

مشاور رئیس جمهور در دوره اصلاحات با اشاره به مسائل تاریخی خاطرنشان کرد: در دوران مشروطه جریان‌های منورالفکر، روشنفکر و شبه روشنفکری که در جامعه ما وجود داشت براساس یک تحلیل غلط بر این تصور بود که جامعه ما از سنت‌های دیرینه خودش خسته و ملول است، فرهنگ و دین خود را یکی از عوامل عقب ماندگی خود می داند، نسبت به گذشته و حال خود شرمگین است و به دنبال تغییر بوده و با بیرون آوردن جامه سنتی، جامه مدرن غربی را به تن کند تا با همان علم، همان معرفت و همان پیشرفت هایی که غربی‌ها به آن نایل شدند، نائل شوند.

تاجیک اظهار داشت: براساس این تحلیل غلط، منورالفکران ما بر این فرض می شوند که چنانچه پژواک صدای انسان غربی در جامعه خود شوند، انسان ایرانی فوج، فوج و دسته، دسته به آنها می پیوندند و استقبال می کنند و به راحتی جامه سنتی و دینی خود را از تن به در می کنند و به جامه غربی در می آیند، ملبس به لباس غربی می‌شوند، با ولع کالاهای فرهنگی و معرفتی غرب را می‌بلعند و تلاش می کنند خود را شبیه انسان غربی کنند.

 * تحلیل غلط سال 1320 منجر به کودتای آمریکایی و تداوم استبداد در جامعه ما می شود

 از این استاد دانشگاه با طرح این پرسش که براساس این تحلیل و تخمین غلط چه اتفاقی می افتد؟‌ اظهار داشت: در همین راستا تصمیم‌های نابهنگام و تدبیر معیوب در جامعه حادث می شود، شیخ فضل الله نوری‌ها به بالای دار می روند و مشروطه خواهان به نام آزادی و به نام دموکراسی و به نام تحمل عقاید حذف و طرد می شوند و مسیر برای ورود و دخالت خارجی‌ها و برای استقرار یک مستبد دیگر در کشور هموار می‌شود.

تاجیک بیان داشت: در این صورت حتی شعرا، روشنفکران ما به جایی می رسند که در وصف یک مرد پولادین شعر می گویند و داستان می سرایند و انتظار می کشند تا او بیاید و آنها را از مشروطه و مشروطه خواهان متاسفانه نجات دهد.

مشاور رئیس جمهور در دوره اصلاحات گفت: مشخص شد که چگونه تحلیل غلط و تخمین نابجا موجب تصمیم نابهنگام و تدبیر معیوب می‌شود و جامعه را به یک مقطع خاص تاریخی قفل می‌کند و چند گام به پس می برد، بعد از سال 1320 متاسفانه باز همین شرایط ادامه پیدا می کند و همچنین آزادی تبدیل به آنارشی می‌شود و مفاهیمی وارد جامعه ما می شود که با مذاق فرهنگی، فکری و معرفتی جامعه ما همخوانی ندارند و مردم جامعه ما اینها را هضم نمی کنند بلکه اینها را دفع می کنند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر به جریانات راست فاشیستی بعد از سال 1320 و چپ مارکسیستی و شئونیسم افراطی ایران که می خواهد ایران را به ماقبل اسلام برگرداند، نگاه کنیم، می بینیم که تمام این‌ها براساس یک تحلیل غلط و یک تخمین نابجا شرایط را فراهم می کنند برای اینکه استبداد در جامعه ما تداوم پیدا کند، شرایط را برای ورود و استقرار خارجی‌ها فراهم می کنند و ضمن تاثیرگذاری بر جامعه، جامعه را به کج راه و بیراهه می برند و مسیر رشد و توسعه جامعه را سد می کنند که این مسیر متاسفانه بعد از سال 1332 هم ادامه پیدا می کند.

وی افزود: تحلیل غلط سال 1320 منجر به کودتای آمریکایی و تداوم استبداد در جامعه ما می شود و بعد از سال 1320، گروه‌های مختلف مارکسیستی و غیرمارکسیستی دچار همین آفت‌ها هستند و فقط از سال 1342 که امام (ره) با آن درایت و شناخت عمیق از مردم و جامعه تشخیص می دهد که مردم مستعد هستند که بتوانند بنیانگذار یک انقلاب بسیار شکوهمند و در عصر سکولار و مدرن باشند و بر این اساس مسیر را برای رسیدن مردم به انقلاب فراهم می‌کند.

 * توهم پیروزی از تحلیل غلط جامعه ناشی شد

 تاجیک همچنین گفت: متاسفانه بعد از سه دهه از انقلاب اسلامی در آستانه انتخابات ما شاهد بروز و ظهور آفت‌هایی در جامعه بودیم و یک عده براساس تحلیل غلطی که از جامعه داشتند براین تصور بودند که جامعه و عمق جامعه و عمق مردم و گستره مردم همان گستره و عمق مردمی است که در اطراف آنها جمع شدند و تمام سرزمین ایران و مرز و بوم این کشور همین اندازه‌ای است که اطراف آنها جمع شدند و عمق نگاه آنها عمق افرادی است که اطراف آنها هستند و فرض‌شان این است که تمام مردم خواهان آن هستند که این یک تحلیل غلط است که از جامعه صورت گرفت.

مشاور رئیس جمهور در دوره اصلاحات اظهار داشت: تحلیل دوم غلطی که در آستانه انتخابات صورت می گیرد این است که فرض می شود که مردم همه از شرایط موجود ناراضی هستند و همه خواهان یک تغییر بزرگ هستند و به شدت خسته و ملول از زندگی اجتماعی، اقتصادی و فردی خود هستند و همه به دنبال یک ناجی و به دنبال یک منجی می گردند که حامل شعار تغییر باشد و بخواهد وضع موجود را دگرگون کند و وضعیت دیگری را جایگزین آن کند.

 *میانه اصولگرایی و اصلاح‌طلبی مطلوب مردم است

 وی گفت: براساس این تحلیل غلط، عده‌ای بر این تصور می‌شوند که این منجی و این ناجی اگر هم صفتی از اصولگرایی و هم وصفی از اصلاح‌طلبی را با خود داشته باشد، می‌تواند گروه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی را با هم جمع کند و از شانس برتری در این مسابقه بزرگ برای پیروزی بر خورددار باشد، بنابراین یک چهره اصولگرا و اصلاح طلب می تواند موفق تر باشد، چرا که هم مردم از اصولگرایی خسته و هم از اصلاح‌طلبی ملول و دل شکسته هستند و به دنبال کسی می گردند که میانه باشد.

وی ادامه داد: باز بر اساس همین تحلیل غلط بر این تصور می شود که اگر چنین شخصیتی با شعار تغییر پا در میدان بگذارد، قشر خاکستری جامعه دفعتا به وسط میدان و به حرکت در می‌آید و از آن حالت خفتگی و خمودی خارج و وارد صحنه می‌شود و می‌تواند پشتوانه جدی کاندیدایی که حامل تغییرات است قرار بگیرد و شانس او را در انتخابات بالا و بالا ببرد و براساس این تحلیل غلط چه اتفاقی می افتد؟ یک تخمین غلط صورت می‌گیرد و آن تخمین این است که این شرایط جامعه جز پیروزی نصیب ما نخواهد کرد، بنابراین توهم پیروزی در اینجا شکل می گیرد.

 * عبور از ولایت، قانون و دخالت خارجی‌ها محصول توهم پیروزی بود

 تاجیک خاطرنشان کرد: بعضی از نظرسازی‌ها و نظرسنجی‌های بی بنیان هم این توهم را تقویت می‌کند و به نظر من قضیه به اینجا ختم نمی شود، چرا که توهم پیروزی یک همزاد به نام توهم تقلب دارد، یعنی وقتی شرایط جامعه به گونه‌ای تحلیل می‌شود که جز پیروزی از آن حاصل نمی‌شود و به شدت معتقد می‌شوند که پیروزی از آن تو است، خودآگاه یا ناخودآگاه بر این تصور می‌شوند که هیچ عاملی نمی تواند سد این پیروزی باشد جز یک واقعه یا حادثه بزرگ که این واقعه بزرگ در فرآیند انتخابات یک تقلب وسیع و بسیار گسترده است.

وی خاطرنشان کرد: در اینجا سه اتفاق می افتد، براساس این تخمین غلط و آن تحلیل نادرست تصمیمات و تدبیرهای معیوبی اتخاذ می شود که در اولین گام از حریم ولایت عبور می کنند و باید توجه داشت که حتی اگر به قانون اساسی معتقد باشیم، ولایت فقیه فصل الخطاب است و نباید از حریم آن عبور شود ولی متاسفانه این موضوع صورت می‌گیرد.

وی گفت: در دومین گام از خود قانون عبور می شود، قانون به ما اجازه نمی‌دهد برای تحقق خواسته‌مان، حتی اگر حق باشد به شیوه غیرقانونی متوسل شویم و همه چیز درون قانون معنی پیدا می کند، بیرون قانون هرج و مرج و ناکجاآباد است و معنا ندارد.

مشاور رئیس جمهور در دوره اصلاحات ادامه داد: در سومین گام بستر برای دخالت خارجی فراهم می‌شود، باز شرایطی فراهم می‌شود که رسانه‌ها و ابررسانه‌های خارجی، سرویس‌های اطلاعاتی خارجی و کشورهای خصم بتوانند از این فضا نهایت بهره را ببرند.

 *حاکمیت فراسوی حکومت است

 در ادامه این برنامه مجری از تاجیک پرسید: شما در صحبت‌هایتان به تغییر اشاره کردید، در هر کشوری قانون اساسی یک میثاق ملی است، رئیس جمهور تا چه حد می‌تواند موجب ایجاد تغییر در فرایند حاکمیت نوع حاکمیت و روابط حاکمیت با جامعه شود، در کشورهای دیگر معمولاً یکی از شعارهای انتخاباتی مثلا ترکیه، آقای اردوغان مهمترین شعارشان وفاداری به قانون اساسی ترکیه بود، یا در آمریکا از جمله شعارهای رؤسای جمهور تحقق و پیاده سازی قانون اساسی است و رئیس جمهور هم در دنیای هم در کشور ما بر اساس قانون اساسی تا چه حد اختیار دارد تغییرات ایجاد بکند در ساختارهای حکومتی و در نوع تعامل حکومت با مردم، آیا می‌تواند همه‌ چیزها را تغییر دهد، یا تغییراتی که در اختیار رئیس جمهور هست یک چارچوب و محدوده‌ی مشخصی دارد؟ که وی در پاسخ گفت: بی تردید وظایف یک رئیس جمهور در دنیا و در قانون ما هم یک وظایف محدود و مشخصی است، چارچوب وظایف یک رئیس‌جمهور در سطح حاکمیت نیست و در سطح حکومت است و حاکمیت فراتر از حکومت است و فراتر از اختیارات رئیس جمهور است. حکومت درون حاکمیت معنی پیدا می کند، هویت مشروعیت و مقبولیت خود را از آن می گیرد و حاکمیت فراسوی حکومت است.

 *تمام تلاش خارجی‌ها و اپوزیسیون، بی رنگ کردن خط قرمز جامعه بود

 وی ادامه داد: تمام تلاش قدرت‌های خارجی و اپوزیسیون برانداز خارجی در حوادث پس از انتخابات بر این اساس صورت گرفت تا حریم حرمت‌های جامع را بشکنند و خطوط قرمز جامعه را یکی پس از دیگری بی رنگ کنند.

مجری برنامه از محمد رضا تاجیک پرسید: شما در صحبت‌هایتان چند بار به نقش اپوزیسیون برانداز خارجی و سرویس‌های خارجی بیگانه در حوادث پس از انتخابات اشاره کردید، جنابعالی علاوه بر این که یک استاد دانشگاه هستید و جایگاه آکادمیک و علمی دارید، در فرایند‌های منتهی به انتخابات و حوادث پس از آن هم به عنوان یک ناظر حضور داشتید و از نزدیک جریانات را ملاحظه کردید، مصداقی برای بینندگان ما بگویید که این‌ها چطور می‌توانند دخالت داشته باشند، واقعیت امر چیست؟ گاهی ممکن است برای عده‌ای این تصور به وجود بیاید که ما هر مسئله‌ ای را بخواهیم به یک عامل خارجی نسبت دهیم چقدر اینها واقعی هستند و چقدر در حوادث نقش داشتند و دخالت داشتند؟

تاجیک در پاسخ گفت: بی تردید تجربه 100 سال گذشته ما نشان می دهد که در هر واقعه‌ای که در جامعه ما اتفاق افتاده نقش خارجی‌ها در آن برجسته بوده است و اصلاً توهم توطئه هم نیست، نباید این را از ذهن بیرون کرد و نباید تجربه‌ای که ما به طور ملموس در طول 100 سال گذشته داشتیم، فراموش کنیم.

وی در ادامه با بیان اینکه علت بافت فرهنگی و دینی جامعه ما را هم کشورهای خصم و هم اپوزیسیون خارج از کشور به نیکی می دانستند، افزود: تردید نداشته باشید که اگر کشورهای خصم و اپوزیسیون خارج از کشور می‌توانستند موج ایجاد کنند، در طول این 30 سال ایجاد می‌کردند.

تاجیک گفت: باید یک موج ایجاد شود تا آنها بتوانند موج سواری کنند، بنابراین شکار لحظه‌ها می کنند و منتظر می‌مانند تا حادثه‌ای در جامعه ما اتفاق بیفتد و موجی که اتفاق افتاد آن را مصادره کنند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: البته این معنایش این نیست که آنها بستر سازی نمی‌کنند، معنایش این نیست که آنها هزینه خرج نمی‌کنند، ما می‌بینیم که چه هزینه‌هایی را اختصاص می‌دهند برای این که جامعه ما را متلاطم بکنند و چه بودجه‌ای اختصاص داده می‌شود آن هم به صورت رسمی تا بتوانند جامعه ما را متلاطم بکنند، بسترها را فراهم می‌کنند اما از این استعداد و امکان برخوردار نیستند تا بتوانند در چنین جامعه‌ای ایجاد موج کنند.